Begon ik één van mijn vorige blog met de woorden ‘never a dull moment in onderwijsland’, is het thema deze keer meer ‘in de luwte tussen twee kabinetten’. Want hoewel niemand zich verveelt en er genoeg te doen is, is het wachten vooral op een nieuw kabinet. Hoe zal dat eruit zien en wat betekent dat voor ons, voor de universiteiten? UNL praatte ons bij.

Om te beginnen met de verkiezingen. In oktober bleek D66 een grote overwinning te hebben behaald. Dat is goed nieuws voor onderwijsland, want D66 heeft heel duidelijk gesteld dat het niet in een kabinet wil dat nòg meer bezuinigt op onderwijs. Betekent dat dan dat de bezuinigingen terug gedraaid worden door het nieuwe kabinet? Die kans is klein, maar de hoop op niet meer bezuinigingen lijkt iets reëler te zijn geworden. De hoop is er ook op een stabiel kabinet, want de omvang van de bezuinigingen en de snelheid waarmee een aantal maatregelen zijn ingevoerd lijken het nemen van strategische keuzes, keuzen die goed zijn op de lange termijn, in de weg te hebben gezeten. De vorming van een nieuw kabinet is nog in volle gang, wat betekent dat we voorlopig nog met de zittende minister Gouke Moes en het demissionaire kabinet te maken hebben. Naar verwachting zullen er dit kalender jaar geen grote veranderingen zijn of nieuwe dingen worden ingevoerd.

Heel concreet, wat betekent dat voor internationalisering? UNL is nog steeds voorstander van het invoeren van de WIB, met inbegrip van het schrappen van de Toets Anderstalig Onderwijs (voor bestaand aanbod). Wat UNL betreft is het nu belangrijk te kijken naar een Nationale talentstrategie, waarbij gekeken wordt welk internationaal talent waar nodig is?. De besluitvorming rondom de WIB is nog in volle gang; naar verwachting gaat het op zijn vroegst per 1 januari 2027 in; (effectief betekent dat dat het voor het eerst in werking is voor de lichting 2027-2028). Ondertussen, in de luwte tussen twee kabinetten in, is UNL al druk bezig met het uitwerken van de zelfregie. We horen er graag meer van.

Een ander onderwerp wat aan bod kwam was de aandacht voor studentenwelzijn. Hoewel deze aandacht in tijden van bezuinigingen een tegenstelling lijkt te zijn (en misschien is dat ook wel zo), blijft de overheid oog hebben voor het welzijn van de studenten. UNL bracht ons in sneltreinvaart op de hoogte van een aantal onderzoeken die nu lopen.

Zo is er een onderzoek naar maatwerkvoorzieningen. Dit onderzoek focust zich op de maatwerk- en financiële voorzieningen die instellingen aanbieden voor studenten met een ondersteuningsbehoefte en welke processen studenten moeten doorlopen om in aanmerking te komen voor een van deze voorzieningen (denk aan; studentondersteuningsfonds, verlengde tijd bij tentamens of de mogelijkheid om colleges online te kunnen volgen). De verwachting is dat het onderzoeksbureau begin 2026 met een rapport naar buiten komt. Ook loopt er een onderzoek naar studentenvoorzieningen in het algemeen, waarbij de focus ligt op sportvoorzieningen, en de evaluatie van het Landelijk Kader Studentenwelzijn (een landelijk kader voor een integrale aanpak studentewelzijn, geschreven door/met de onderwijskoepels UNL en VH en de studentenorganisaties ISO en LSVb). Over enkele weken is er in het kader van dit Kader een ‘studentenarena’, waarbij studenten en medewerkers van universiteiten/hogescholen. gaan evalueren hoe het met de uitvoering van dit Kader staat. Ook hier is de verwachting dat de evaluatie in februari/maart wordt afgerond.

En dan is er nog de nieuwe Landelijke Agenda Suïcidepreventie, een document waarin tal van maatschappelijke organisaties optrekken om zelfmoord zoveel mogelijk te voorkomen. De oude agenda, die liep tot 2025, bestond uit 7 doelstellingen, zoals ‘durven en leren praten over suïcide’en ‘professionals opleidingen, bijscholen en toerusten’. Denk aan de gatekeeperstrainingen, die er bij veel van onze universiteiten voor ondersteuners worden aangeboden. De nieuwe agenda, die o.a. uit een lijn ‘jong’bestaat, ligt nu bij het ministerie van VWS. Terwijl de besluitvorming gaande is, is 113 al druk bezig met het uitwerken van de lijnen in deze agenda. 113 houdt ons op de hoogte.

Tot slot (ook een niet heel positief bericht, don’t shoot the messenger): ook dit jaar lijkt de instroom van studenten weer gedaald te zijn; er zijn zo’n 3,5% minder begonnen aan een studie in vergelijking met vorig jaar. Dat geldt voor zowel Nederlandse als internationale studenten. Van de internationale studenten is de instroom vanuit EER het meest teruggelopen, met zo’n 5%. De terugloop van de Nederlandse studenten kan demografisch verklaard worden, maar ook opvallend: de slagingspercentages van scholieren die in 2025 eindexamen hebben gedaan, lag een aantal procenten lager dan de jaren ervoor. Hoe kan dat? Is het toch nog te verklaren uit een staartje Corona? Of is er iets anders aan de hand? Dat blijft nog even een mysterie.